Η ιδέα για τη χρησιμοποίηση τέτοιας εγκατάστασης ξεκινάει από πολύ παλιά. Από τότε που ο άνθρωπος άρχισε να ζει σε ψηλά κτίρια αντιμετώπισε το πρόβλημα της κάθετης διακίνησης ανθρώπων και φορτίων.
Ήδη από το 236 π.Χ., όπως μας εξιστορεί ο ρωμαίος αρχιτέκτονας Βιτρούκιος, υπήρχαν διάφορα παρόμοια συστήματα σε βασιλικά ανάκτορα. Ανατρέχοντας στην ιστορία των αρχαίων Ρωμαίων μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι πρώτοι εκείνοι είχαν κατασκευάσει ειδικές πλατφόρμες, οι οποίες ανέβαιναν σε αρκετό ύψος με τη βοήθεια σχοινιών. Αν αφήσουμε τη Ρώμη και πάμε στο Θιβέτ ή στη χώρα μας θα παρατηρήσουμε τους πρώτους ανελκυστήρες, οι οποίοι έχουν τη μορφή καλαθιών, που ανεβάζουν, όπως π.χ. στα ύψη των Μετεώρων, ανθρώπους και εμπορεύματα.
Στην αρχαία Ελλάδα, ο Αρχιμήδης επινόησε ένα μηχανισμό ανύψωσης που λειτουργούσε με σχοινιά και τροχαλίες και στον οποίο τα σχοινιά ανύψωσης τυλίγονταν γύρω από ένα τύμπανο περιέλιξης μέσω ενός «εργάτη» και μοχλών. Μέχρι τον 18 αιώνα ο ανελκυστήρας είχε εξελιχθεί και είχε εφαρμοστεί η δύναμη της μηχανής. Το 1743 ο Λουδοβίκος ΙΕ παρήγγειλε έναν προσωπικό ανελκυστήρα με αντίβαρο για τα προσωπικά του διαμερίσματα στις Βερσαλλίες. Το 1833 στα όρη Harz στη Γερμανία χρησιμοποιούσαν ένα σύστημα αμοιβαίων ράβδων για να ανεβάζουν και να κατεβάζουν τους ανθρακωρύχους στα ορυχεία.
Το 1835 εγκατέστησαν σε ένα Αγγλικό εργοστάσιο έναν ανελκυστήρα που κινούνταν με ιμάντες (το «teagle»). Ο πρώτος υδραυλικός βιομηχανικός ανελκυστήρας (νερού) που κινούνταν με πίεση εμφανίστηκε το 1846. Καθώς η μηχανική βελτιωνόταν ακολούθησαν γρήγορα κι άλλοι μηχανισμοί ανύψωσης Τα πρωτόγονα αυτά μέσα κατακόρυφης μεταφοράς είχαν ένα σημαντικό μειονέκτημα. Σε περίπτωση που έσπαγε το σχοινί, οι διακινούμενοι έπεφταν χωρίς πιθανότητα σωτηρίας. Οι υποτυπώδεις αυτοί ανελκυστήρες οδήγησαν τον άνθρωπο στη σκέψη κατασκευής πιο ασφαλών ανελκυστήρων. Ήδη, από το δεύτερο μισό του 18ου αιώνα, η Βιομηχανική Επανάσταση, που ξεκινά από την Αγγλία, κάνει πιο προσιτά νέα υλικά, όπως ο σίδηρος και το γυαλί. Η πραγματική ανατροπή, όμως, στα οικοδομικά υλικά έρχεται τον 19° αιώνα με τη διάδοση του σιδήρου και το 1853, ο Elisha Otis παρουσιάζει τον πρώτο ανελκυστήρα εξοπλισμένο με σύστημα ασφαλείας.
Στην Αμερική, ο Ε.G.OTIS (Εικόνα 1) μπρος στα έντρομα μάτια των παρατηρητών, έκοψε τα σχοινιά της πλατφόρμας πάνω στην οποία στεκόταν. Η πλατφόρμα άρχισε να πέφτει και ξαφνικά σταμάτησε ακαριαία. Είχε λειτουργήσει η συσκευή αρπάγης. Από τότε η τεχνολογία στον τομέα των ανελκυστήρων έκανε τεράστια άλματα.
- Το 1857 εγκαθίσταται στη Ν. Υόρκη ο πρώτος ανελκυστήρας για χρήση από το κοινό. Εκινείτο με ατμομηχανή, που έκαιγε κάρβουνο.
- Το 1870 λειτούργησαν στη Ν. Υόρκη οι πρώτοι υδραυλικοί ανελκυστήρες.
- Το 1889 στο κτίριο DEMAREST της Ν. Υόρκης λειτούργησε ο πρώτος ηλεκτρικός ανελκυστήρας.
- Το 1894 στη Ν. Υόρκη λειτούργησε ο πρώτος ανελκυστήρας με κουμπιά κλήσης και χωρίς οδηγό.
- Το 1900 παρουσιάστηκε η πρώτη κυλιόμενη κλίμακα στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων.
- Το 1903 λειτούργησε ο πρώτος ανελκυστήρας με τροχαλία τριβής (όχι τύμπανο) και αντίβαρο, δηλαδή σε μια μορφή όπως περίπου τον ξέρουμε σήμερα
- Το 1915 παρουσιάστηκε η αποκαλούμενη αυτόματη ισοστάθμιση και επιπλέον, οι πόρτες έγιναν ηλεκτροκίνητες.
Με την αύξηση του ύψους των κτιρίων, οι ταχύτητες των ανελκυστήρων αυξήθηκαν ως τα 365 μέτρα ανά λεπτό σε εγκαταστάσεις εξπρές, όπως αυτές που προορίζονταν για τους τελευταίους ορόφους του Empire State Building (1931) και έφτασαν στα 549 μέτρα ανά λεπτό στο John Hancock Center στο Σικάγο το 1970 και 61 μέτρα ανά λεπτό στο κτίριο Λιακάδα 60 στο Τόκιο το 1978. Σήμερα οι δυο ταχύτεροι ανελκυστήρες του κόσμου λειτουργούν στο υψηλότερο κτίριο το - Taipei 101 - στην Taipei. Πρόκειται για ένα κτίριο 101 ορόφων και ύψους 508 μέτρων. Οι ανελκυστήρες αυτοί κάνουν μια διαδρομή 382 μέτρων σε 39 δευτερόλεπτα με ταχύτητα 1010 μέτρων ανά λεπτό.
Το εντυπωσιακό είναι ότι διαθέτουν σύστημα ρύθμισης της ατμοσφαιρικής πίεσης μέσα στον θάλαμο. Το τελευταίο μέρος της ιστορίας, που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, γράφεται καθημερινά ακολουθώντας τα τεράστια άλματα της τεχνολογικής επανάστασης.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Ανελκυστήρας για το διάστημα. Ένας επαναστατικός τρόπος για να μεταβαίνουμε από τη Γη στο διάστημα ο οποίος σχεδιάζεται ήδη από τη NASA. Πρόκειται για ένα διαστημικό ανελκυστήρα, που περιλαμβάνει ένα σύρμα φτιαγμένο από νανοσωλήνες άνθρακα με τη μία του άκρη να συνδέεται σταθερά με μια θαλάσσια πλατφόρμα στον Ειρηνικό ωκεανό, στο ύψος του ισημερινού και το άλλο του άκρο να βρίσκεται στο διάστημα πάνω από τη σύγχρονη γεωστατική τροχιά (σε ύψος 35.800km).
Όσο απίστευτο όμως κι αν ακούγεται, η NASA επιχειρεί την υλοποίησή του διαστημικού ανελκυστήρα με την κατασκευή ενός γιγαντιαίου διαστημικού πύργου. Ισχυρίζονται δε πως μπορούν να κατασκευάσουν μια διάταξη όπου ένα μακρύ ηλεκτροδυναμικό σύρμα θα συνδέει δύο αντικείμενα σε τροχιά και θα επιτρέπει τη μεταφορά ενέργειας από το ένα σώμα στο άλλο με σκοπό την κίνηση ενός διαστημικού σκάφους χωρίς καύσιμα.
